 |
 |
 |
| Flaga powiatu | Położenie powiatu w Polsce | Herb powiatu |
| |
|
|
| Flaga powiatu | Położenie powiatu w Polsce | Herb powiatu |
Chojnice były miastem już na przełomie XIII i XIV wieku. W 1323 stały się stolicą gminy miejskiej w ramach komturstwa człuchowskiego. Wschodnia część obecnego powiatu znajdowała się w granicach komturstwa tucholskiego. W 1454 tereny powiatu chojnickiego znalazły się w powiatach człuchowskim i tucholskim, granice tych powiatów pokrywały się z granicami komturstw. Mimo że w XVI wieku Chojnice nie były oficjalnie stolicą powiatu, to były największym miastem na terenie powiatów człuchowskiego i tucholskiego oraz stały się centrum życia gospodarczego regionu. Z czasem starostowie człuchowscy coraz częściej rezydowali w Chojnicach. W 1617 oficjalnie została przeniesiona z Człuchowa do Chojnic siedziba dekanatu. W XVIII wieku sąd odbywał się na terenie Chojnic, a nie Człuchowa.
21 września 1772 roku w wyniku pierwszego rozbioru Rzeczpospolitej Chojnice znalazły się na terenach zagarniętych przez Prusy. Władzę nad miastem przejęli urzędnicy pruscy: burmistrz policyjny i burmistrz sądowy, zastępując tym samym samorządność miejską Chojnic. Tego samego dnia Chojnice stały się stolicą powiatu, który obejmował południową część Pomorza Nadwiślańskiego, w skład którego wchodziły późniejsze powiaty: tucholski, człuchowski i świecki. Językiem urzędowym stał się język niemiecki, stąd starostwo nazywało się landraturą, a starosta landratem.
Kompetencje landratów rozciągały się na obszary wiejskie, oprócz domen królewskich, które podlegały urzędom domenalnym utworzonym w 1773 r. Domeny królewskie powstały z wcześniejszych królewszczyzn i przejętych dóbr kościelnych. Od roku 1815, zgodnie z nowymi przepisami, landrat obejmował nadzór nad wszystkimi miejscowościami w danym powiecie. Zwiększono też liczbę powiatów, a tym samym zmniejszono ich obszar. Z powiatu chojnickiego wyłączono powiaty świecki i człuchowski. W późniejszym czasie wydzielono też powiat tucholski i w takim kształcie powiat chojnicki przetrwał do końca rządów pruskich.
II Rzeczpospolita – podział województwa pomorskiego na powiaty
Po wycofaniu się wojsk niemieckich z regionu chojnickiego pełnię władz w powiecie objęli Polacy. Niezwykle ważna dla przyszłości naszego powiatu była praca starostów, nominowanych przez ministra spraw wewnętrznych na wniosek wojewody. Działalność samorządu terytorialnego, którego władzami był Sejmik i Wydział Powiatowy kierowany przez starostę, miała nie mniejsze znaczenie.
W świadomości mieszkańców ówczesnego powiatu najbardziej chlubną kartę zapisał pierwszy starosta, szambelan – ziemianin z Wielkich Chełmów – Stanisław Sikorski. Był on człowiekiem niezmiernie zasłużonym, pracowitym i niezwykle skromnym. Władzę w powiecie przejął 1 lutego 1920 roku i utrzymał ją do momentu, kiedy przestał odpowiadać kolejnemu wojewodzie w dniu 31 marca 1923 r. Nie przeszkodziło mu to być jednym z najbardziej aktywnych działaczy w powiecie chojnickim do chwili śmierci 29 czerwca 1929 roku.
Warto w tym momencie, na przykładzie zdymisjonowania z dnia na dzień szambelana Sikorskiego, pokazać jak polityka wkracza w rzeczywistość najniższego, lokalnego szczebla. W opinii historyka Janusza Kutty stało się to z dwóch powodów. Teoretycznie mógł do tego wojewodę pomorskiego Jana Brejskiego, następcę przychylnego Sikorskiemu wojewody S. Łaszewskiego, skłonić wiek Sikorskiego – 68 lat. Jednak bardziej prawdopodobne jest to, że Brejski był członkiem Narodowej Partii Robotniczej rywalizującej o prymat polityczny z endecją, której to sympatykiem był Sikorski To wystarczyło do podjęcia decyzji o nagłym odwołaniu starosty. Do tego stopnia nagłym, że przez 3 miesiące nowy wojewoda nie obsadził tego urzędu w Chojnicach. Dopiero po czasie powierzył tę funkcję urzędnikowi z urzędu wojewódzkiego w Toruniu W. Jankowskiemu.
Po Stanisławie Sikorskim kolejnymi starostami w powiecie chojnickim byli:
Nowe władze powiatu dążyły do repolonizacji regionu, która miała na celu łatwiejsze przechodzenie firm z rąk niemieckich w ręce Polaków. Takie działania w bardzo krótkim czasie doprowadziły do migracji ludności z różnych zakątków Pomorza na teren powiatu chojnickiego. W ówczesnych czasach nasz region wyróżniał się stabilnością i profesjonalizmem władzy, która dodatkowo miała poparcie społeczne.
Po wojnie starostwo mieściło się w dwóch domach prywatnych. Pierwszym starostą został Tadeusz Rześniowiecki. W opinii wielu osób zaprowadził on ład, zadbał o mienie publiczne i miał na uwadze potrzeby bytowe mieszkańców. Na stanowisku starosty pozostał do czasu reformy władz terenowych w czerwcu 1950 r. Kolejni starostowie w latach 1950-1975 to:
Zgodnie ze spisem ludności sporządzonym przez starostwo w powiecie chojnickim mieszkało 65 894 osób, co oznaczało zmniejszenie liczby ludności od 1939 r. o ponad 17 tys. ludzi. Miasto i powiat chojnicki w 1945 r. przyłączono do województwa pomorskiego ze stolicą w... Bydgoszczy (dlaczego, o tym dalej), które niebawem przekształcono na woj. bydgoskie. W tym momencie nasz region został odłączony na 54 lata od etnicznego obszaru kaszubskiego, z którym był złączony nie tylko kulturowo, ale i historycznie.
W nowej sytuacji, Chojnice zaczęły zacieśniać związki z Kujawami, a przeważająca część Kaszub rozwijała się w województwie gdańskim. Prowadzone były starania przez nowo powstałe Zrzeszenie Kaszubskie o zmianę przynależności administracyjnej. Niestety, inicjatywa nie uzyskała wsparcia ze strony władz powiatu, w skład której wchodziły osoby z różnych regionów oraz władz wojewódzkich w Bydgoszczy. Nie czuły tego regionu, ich kulturowe korzenie były gdzie indziej. Zresztą – „separatyzmy” kulturowe nie były dla nowej władzy ani priorytetem, ani je chciała rozumieć i popierać. Wręcz przeciwnie. W myśl hasła „Naród z partią, partia z narodem”, a nie z jakimiś tam Kaszubami. Kiedy w 1975 reforma administracyjna zniosła powiaty, zostaliśmy nadal w województwie bydgoskim. Problem przydziału administracyjnego powiatu chojnickiego wrócił czterdzieści lat z okładem później, gdy ponownie przywracano podział Polski na powiaty. Rada Miejska Chojnic wyraziła wtedy wolę połączenia wszystkich Kaszubów w jednym województwie. I powiedzmy sobie szczerze, że tak gładko to też nie poszło, momentami było gorąco, chociaż się udało.
(kto nie chce czytać, może przewinąć tekst pisany kursywą do linii kończącej ten fragment)
Tu wyjaśnienie (historyczne), o co chodzi z tym województwem pomorskim ze stolicą w Bydgoszczy. Otóż przed II wojną światową województwo pomorskie powstało 12 sierpnia 1919 roku. Obejmowało tereny nie tylko Pomorza (które wróci do Polski na początki 1920 roku), ale również Kujawy, Pojezierze Brodnickie i Iławskie. Ponieważ Gdańsk stał się Wolnym Miastem, a Gdyni wtedy jeszcze nie było, stolicą województwa ustanowiono Toruń. Bydgoszcz (jako powiat) znalazła się w województwie wielkopolskim. Do województwa pomorskiego została przyłączona 1 kwietnia 1938 roku razem z kilkoma innymi powiatami. Ta decyzja władz miała na celu zatarcie granic rozbiorowych, a spowodowała tylko problemy. Bydgoszcz, stając się największym miastem w granicach województwa pomorskiego, zaczęła aspirować do roli jego stolicy. Dążenia Bydgoszczy „uderzały” w pozycję Torunia. I to właśnie stało się przyczyną animozji pomiędzy miastami, których, śmiem twierdzić, dziesięciolecia nie zatarły. A nawet, i to już po II wojnie, wybuchały ze wzmożoną siłą, co bywało zasługą samych władz państwowych. (Przykładem tego może być reforma administracyjna z 1999 roku. Likwidując województwo toruńskie, a tworząc kujawsko-pomorskie, de facto usankcjonowano dwie "stolice" nowego województwa i odbyło się to nie bez tarć. Mieszkańcy Torunia starali się o dołączenie do województwa pomorskiego z siedzibą w Gdańsku. Po trwających kilka miesięcy rozmowach polityków, samorządowców i przedstawicieli lokalnych elit zdecydowano w lipcu 1998 roku o umieszczeniu w Toruniu władz samorządowych (marszałek województwa, Sejmik Wojewódzki), a w Bydgoszczy urzędu wojewody dla nowo utworzonego województwa kujawsko-pomorskiego
Jeszcze przed zakończeniem działań wojennych nowe władze dekretem z 21 sierpnia 1944 r. Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego reaktywowały województwo pomorskie w przybliżeniu w przedwojennym kształcie. Miało ono nawiązywać do przedwojennego Wielkiego Pomorza. Nowy Pomorski Urząd Wojewódzki rozpoczęto organizować 2 lutego 1945 r. w Toruniu. Miesiąc później, 2 marca 1945 r. rząd podjął decyzję o przeniesieniu urzędu i dalszej jego organizacji w Bydgoszczy. Decyzję tę motywowano dysproporcją potencjału społeczno-gospodarczego pomiędzy oboma miastami, w tym liczby ludności, która miała stanowić zaplecze dla władzy ludowej. Toruń jako rekompensatę otrzymał przodującą rolę w zakresie kultury i oświaty na Pomorzu. Znalazło to odzwierciedlenie w lokalizacji kadry byłego Uniwersytetu Wileńskiego w Toruniu w 1945 r. Oczywiście ta decyzja nastrojów nie uspokoiła, a w następnych latach placówki kulturalne i naukowe powstały również w Bydgoszczy.
Ostatnim akordem tej układanki jest fakt, że 30 marca 1945 r. dekretem rządu z województwa pomorskiego ze stolicą w Bydgoszczy wydzielono województwo gdańskie. Składało się z 6 powiatów oraz terytorium byłego Wolnego Miasta Gdańska. Chojnice stały się powiatem granicznym na skraju obu województw, przynależąc do Bydgoszczy. Odtąd województwo pomorskie obejmowało jedynie południową część dawnego Wielkiego Pomorza, stanowiąc obszar przejściowy między regionami centralnymi i nadmorskimi
–––––––––––––––––––––
W 1998 roku utworzono ponownie w Polsce powiaty i nowe województwa zgodnie z podjętą reformą samorządową. Już na samym początku pojawił się problem z przynależnością terytorialną powiatu chojnickiego. Mieszkańcy przyszłego powiatu, którzy przez ponad 50 lat kontaktów administracyjnych i gospodarczych ściśle byli związani z Bydgoszczą, opowiadali się za przynależnością do tego miasta. Należy pamiętać, iż w tym czasie nie było pewne, czy województwo ze stolicą w Bydgoszczy w ogóle będzie istnieć. Przed podjęciem ostatecznej decyzji na forum parlamentu Rada Miejska w Chojnicach znaczną większością głosów opowiedziała się za przyłączeniem powiatu chojnickiego do nowo utworzonego województwa pomorskiego.
Samorząd wiejskiej gminy Chojnice prezentował odmienne zdanie aniżeli radni miejscy, ponieważ jednoznacznie opowiedział się za przynależnością naszego powiatu do województwa kujawsko - pomorskiego. Parlament przy głosowaniu wziął pod uwagę racje historyczne i kulturowe i postanowił, że nowo powstały powiat będzie stanowić integralną część województwa pomorskiego.
1 stycznia 1999 r. powstał powiat chojnicki, który obejmuje pięć gmin – Brusy, Konarzyny, Czersk, gmina wiejska Chojnice oraz miasto Chojnice.
W pierwszych wyborach do Rady Powiatu Chojnickiego w 1998 roku starostą został Janusz Palmowski (AWS), a przewodniczącym Rady Powiatowej Edmund Hapka (AWS). Na wicestarostę wybrano Marka Buzę (BRG). Po wyborach w 2002 r. starostą został Marek Buza, wicestarostą Stanisław Skaja, etatowym członkiem Zarządu Andrzej Gąsiorowski (w latach 1993-1998 burmistrz Chojnic), a przewodniczącą Rady Powiatu Chojnickiego Regina Szymańska. Po wyborach w październiku 2006 r. Rada Powiatu powierzyła funkcję starosty Stanisławowi Skai, którą sprawował do roku 2018 przez trzy kadencje (również po wyborach samorządowych 2010 i 2014). W 2018 roku odbyły się wybory samorządowe, które wyłoniły władze powiatowe VI kadencji. Funkcję starosty chojnickiego obecnie pełni Marek Szczepański, a jego zastępcy – Mariusz Paluch. Wchodzą oni w skład Zarządu Powiatu razem ze Stanisławem Skają, Stefanią Majewską-Kilkowską i Jarosławem Schumacherem. Sekretarzem powiatu jest Marek Buza, a przewodniczącym Rady Powiatu – Robert Skórczewski.
Na koniec, dla porządku, wymieńmy wszystkich starostów powiatu chojnickiego, urzędujących od 1998 roku:
Janusz Palmowski (1998-2002, †2017)
Marek Buza (2002-2006)
Stanisław Skaja (2006-2018)
Informacje na stronie opracowano na podstawie następujących źródeł:
 SP2LQP - I'm cats fun. I have got now one. In 2023 two went to cat heaven... |
© Piotr Eichler SP2LQP, 09-12-2023 |
In 1998, the state was reformed in Poland and voivodeships (new boundaries of their areas), counties and communes were re-created in accordance with the local government reform. From the very beginning there was a problem with the territorial affiliation of the Chojnice poviat. The inhabitants of the future district, who had been closely associated with Bydgoszcz for over 50 years of administrative and economic contacts, were in favor of belonging to the Bydgoszcz Voivodeship. It should be remembered that at that time it was not certain whether the voivodeship with its capital in Bydgoszcz would exist at all. Before making the final decision in the parliament, the City Council in Chojnice, by a large majority of votes, supported the incorporation of the Chojnice poviat into the newly created Pomeranian Voivodeship with its capital in Gdańsk.
The local government of the rural commune of Chojnice had a different opinion than the city councilors, because it clearly supported the affiliation of our district to the Kuyavian-Pomeranian Voivodeship, because the new Bydgoszcz Voivodeship was to be called there. When voting, the Parliament took into account historical and cultural reasons and decided that the newly established Chojnice County would constitute an integral part of the Pomeranian Voivodeship.
On January 1, 1999, Chojnice County was established, which includes five communes – Brusy, Konarzyny, Czersk, the rural commune of Chojnice and the city of Chojnice.
Belonging to the Pomeranian Voivodeship was also important for the inhabitants Chojnice County for another reason - many of them are Kashubians, and being administratively outside the Pomeranian Voivodeship, this group was separated from other people of this nationality. Kashubians are Poles, but they have their own cultural and linguistic differences. The Kashubian language is recognized as a national regional language.
In the first local elections to the Chojnice County Council in 1998, Janusz Palmowski became the starosta, and Edmund Hapka became the chairman of the County Council. Marek Buza was elected deputy mayor. After the elections in 2002, Marek Buza became the staroste, Stanisław Skaja became the deputy staroste, and Regina Szymańska became the chairman of the Chojnice County Council. After the elections in October 2006, the County Council entrusted the function of staroste to Stanisław Skaja, a position he held until 2018 for three terms (also after the local elections of 2010 and 2014). In 2018, local elections were held to elect the district authorities of the 6th term. Marek Szczepański is currently the starosta of Chojnice, and his deputies – Mariusz Paluch. They are members of the County Board together with Stanisław Skaja, Stefania Majewska-Kilkowska and Jarosław Schumacher. Marek Buza is the secretary of the county and the chairman of the County Council is – Robert Skórczewski.
Finally, let's list once again all the starostas of the Chojnice County who have been in office since 1998:
Janusz Palmowski (1998-2002, †2017)
Marek Buza (2002-2006)
Stanisław Skaja (2006-2018)
SP2LQP - I'm cats fun. I have got now one. In 2023 two went to cat heaven... |
© Piotr Eichler SP2LQP, 09-12-2023 |